ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟ ΦΩΣ»

       Κλείνοντας ένα χρόνο επιτυχούς επαναλειτουργίας του Εθνικού Δικτύου «Τα σπήλαια της Ελλάδας στο φως, θα θέλαμε να δημοσιεύσουμε ένα απολογισμό των δράσεων του ΚΠΕ Βάμου.

      Για όσους δεν γνωρίζουν, το ΚΠΕ Βάμου είναι σχολική μονάδα που υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας και θρησκευμάτων και στελεχώνεται από μόνιμους Εκπαιδευτικούς Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης με τετραετή θητεία. Σκοπός του ΚΠΕ είναι η εκπόνηση και υλοποίηση Περιβαλλοντικών προγραμμάτων για μαθητές όλων των βαθμίδων της εκπ/σης ώστε να εδραιωθεί η περιβαλλοντική συνείδηση και σκέψη στους μαθητές. Για το σκοπό αυτό το ΚΠΕ σχεδίασε και υλοποιεί 9 περιβαλλοντικά προγράμματα, κάποια εκ των οποίων, είναι και Διήμερα:

1) «Οικοτουρισμός στην περιοχή μας  - Μια εναλλακτική μορφή τουρισμού»
2) «Περπατώ εις το Δάσος…»
3) «Μία Βόλτα στα Χανιά 5000 χρόνων»
4) «Η Ενέργεια στο Περιβάλλον του Παιδιού»
5) «Ελιά και Λάδι στην Κρήτη»
6) «Αλλάξτε συμπεριφορές: Ανακύκλω S.O.S.τε!»
7) «Το νερό είναι στοιχείο και στοιχειό»
8) «Ο μαγικός κόσμος των σπηλαίων»
9) «Προστατευόμενες περιοχές των Χανίων»

      Εδώ πρέπει να προσθέσουμε ότι σκοπός του ΚΠΕ δεν είναι να «ξεναγεί τους μαθητές» αλλά να υλοποιεί Περιβαλλοντικά προγράμματα με συγκεκριμένη δομή και στοχοθεσία.

      Επίσης μια άλλη λειτουργία του ΚΠΕ Βάμου είναι και η οργάνωση σεμιναρίων συνεδρίων και λοιπών δράσεων για περιβαλλοντικά θέματα που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς αλλά και σε  ενήλικες. Παράδειγμα, η ημερίδα παρασκευής σαπουνιού, ανοικτή στο ευρύ κοινό, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 50 άτομα.

      Το πρόγραμμα του Εθνικού Δικτύου που υλοποιείται από το ΚΠΕ Βάμου και απευθύνεται σε μαθητές είναι και ο «Ο μαγικός κόσμος των σπηλαίων».

Το πρόγραμμα αυτό το παρακολούθησαν έξι από τις σχεδόν 60 σχολικές ομάδες που ήρθαν στο ΚΠΕ Βάμου το σχολικό έτος 2013-2014.

Στόχοι του συγκεκριμένου προγράμματος είναι:
• Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή και να γνωρίσουν το άγνωστο αυτό, και δυσπρόσιτο στους πολλούς, κλειστό οικοσύστημα.
• Να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές σε θέματα που σχετίζονται με:
•  τα ιδιαίτερα αυτά μνημεία φυσικής κληρονομιάς,
•  την ιστορία  και μυθολογία του τόπου τους,
• το φυσικό κάλλος της περιοχής τους και τέλος
• την σωστή διαχείριση του υπόγειου αυτού πλούτου, ώστε να αναπτυχθούν υπεύθυνες στάσεις που θα συμβάλουν στην προστασία του.

       Η Δομή του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι η εξής:

Κατά την Άφιξη του σχολείου στο ΚΠΕ Βάμου, το οποίο στεγάζεται στον Κεφαλά Αποκορώνου, γίνεται μία σύντομη παρουσίαση του Κέντρου με λίγα λόγια για την Ιστορία του κτιρίου και την προηγούμενη χρήση του. Ακολούθως  ξεκινάει παιχνίδι γνωριμίας με τους μαθητές. που έχει ως στόχο μια διαφορετικού είδους γνωριμία που δημιουργεί ίσους όρους, κανόνες και στάσεις για όλους τους συμμετέχοντες. Στη συνέχεια γίνεται παρουσίαση  βασικών εννοιών για τα σπήλαια με διαδραστικό τρόπο, ώστε οι μαθητές με τον πιο απλό τρόπο να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με τον μαγικό κόσμο των σπηλαίων.

      Με το πέρας της παρουσίασης και μέσα από συγκεκριμένα φύλλα εργασίας γίνεται εμπέδωση των παραπάνω εννοιών με ένα ευχάριστο και πρωτότυπο για τους μαθητές τρόπο.

      Μετά από ένα παραδοσιακό κρητικό κέρασμα (ντάκο, μυζήθρα ντοματίνια, φρεσκοστυμμένο φυσικό χυμό πορτοκαλιού, όλα βιολογικά), ακολουθεί το τρίτο μέρος του προγράμματος.  Ξεκινάμε για το πεδίο, το οποίο για το συγκεκριμένο πρόγραμμα βρίσκεται στο Κόκκινο χωριό και είναι το σπήλαιο του Λίτσα.

      Εδώ θα θέλαμε να παραθέσουμε λίγα λόγια. Σε παλιότερο δημοσίευμα της εφημερίδας (Αντ. Πλυμάκης, «Στα Χανιά θησαυρός 2.500 σπηλαίων»,  30/05/14) αναφέρθηκε για το σπήλαιο αυτό, ότι: είναι απαράδεκτο που «ξεναγούμε» τους μαθητές σε ένα λαγούμι χωρίς κανένα διάκοσμο, με σκουπίδια, πολύ μικρής έκτασης και ως επί το πλείστον με χώρο που δεν στέκεσαι όρθιος.

      Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, σκοπός των προγραμμάτων Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης δεν είναι να κάνουμε ξενάγηση στα παιδιά. Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί με συγκεκριμένη δομή έτσι ώστε οι μαθητές μέσα από συγκριμένες δράσεις να ανακαλύπτουν μόνοι τους τον μαγικό κόσμο των σπηλαίων. Επίσης το Σπήλαιο του Λίτσα είναι σε απόσταση 10 λεπτών από το ΚΠΕ Βάμου και είναι προσβάσιμο για μαθητές όλων των βαθμίδων (από νηπιαγωγεία μέχρι και Λύκεια). Κανένα άλλο γνωστό σπήλαιο δεν βρίσκεται σε τέτοια απόσταση. Ο διάκοσμός του -όπως φαίνεται και από τις παρακάτω φωτογραφίες- περιλαμβάνει σταλακτίτες, κολώνες, καταρράκτες, κουρτίνες καθώς και άλλους σπηλαιολογικούς σχηματισμούς. Επίσης σε όλο σχεδόν το μήκος του το σπήλαιο έχει επαρκές ύψος που φτάνει μέχρι και τα 3-4 μέτρα. Τέλος, τα σκουπίδια που μπορεί να υπάρχουν μέσα στο σπήλαιο εξυπηρετούν και αυτά τον εκπαιδευτικό τους στόχο, αναδεικνύοντας προβλήματα υποβάθμισης των σπηλαίων από ανθρώπους.

       Κατά την άφιξη στο σπήλαιο οι μαθητές παίρνουν το ρόλο των «μικρών σπηλαιολόγων». Οι ίδιοι οι μαθητές ανακαλύπτουν το σπήλαιο και τα μυστικά του και εφαρμόζουν αυτά που έμαθαν νωρίτερα. Για να γίνει αυτό χωρίζονται σε τρεις ομάδες:

1)Ομάδα του Διακόσμου- οι μαθητές καταγράφουν το διάκοσμο του Σπηλαίου, εξηγούν που οφείλεται το χρώμα της κάθε δομής, βλέπουν την καταστροφική –πολλές φορές-δράση του ανθρώπου, δίνουν δικές τους ονομασίες στον διάκοσμο και πολλά άλλα.

2)Ομάδα Μετρήσεων – οι μαθητές πραγματοποιούν μετρήσεις υγρασίας θερμοκρασίας κτλ, μετράνε τις διαστάσεις του σπηλαίου (ύψος μήκος κτλ), βρίσκουν τις συντεταγμένες του με χρήση ειδικού GPS, καθώς και την θέση του στον χάρτη.

3)Ομάδα βιολόγων- οι μαθητές προσπαθούν να εντοπίσουν την χλωρίδα και την πανίδα του σπηλαίου και να τις κατατάξουν (τρωγλόβιο, τρωγλόξενα, τρωγλόφιλα) κτλ.

Να προσθέσουμε εδώ ότι λαμβάνονται όλες οι προφυλάξεις για κάθε επίσκεψη μας σε πεδίο. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα δίνονται σε όλους τους μαθητές κράνη και φακοί κατά την είσοδό τους στο σπήλαιο.

      Τέλος να αναφέρουμε ότι το ΚΠΕ Βάμου συντονίζει δίκτυο σχολείων σε όλη την Ελλάδα που έχουν ως Περιβαλλοντικό Θέμα τα Σπήλαια. Σκοπός του δικτύου είναι να συνεργάζονται σχολεία από διαφορετικές περιοχές της χώρας και να ανταλλάζουν γνώσεις και απόψεις για τα σπήλαια της Ελλάδας. Σε αυτό το δίκτυο συμμετέχουν 40 σχολεία από όλη την Ελλάδα με 1611 μαθητές και 85 εκπαιδευτικούς. Πληροφορίες γι’ αυτό το δίκτυο μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του ΚΠΕ Βάμου

http://kpe-vamou.chan.sch.gr/

Φώτης Ποντικάκης,
Δημήτρης Μιχελάκης,
Κωνσταντίνα Παπαδογιαννάκη,
Ελένη Δεσποτίδου,
Ανδριάνα Μπάσιου
(μέλη της Παιδαγωγικής Ομάδας